Het verhaal achter de Poort

Groningen kent veel poortjes, en ga je er doorheen dan vind je meestal een prachtig hofje waar de tijd stil lijkt te staan. Ook in de Moesstraat is zo’n poort waar je zomaar voorbij loopt zonder te merken dat er verderop nóg een poortje is. Daarachter ligt een prachtige tuin die hoort bij het gebouw dat ooit een klooster was. Ook nu is het gebouw een plek van samenkomst, een huis waar mensen samen leven en waar een keur aan cursussen en lezingen wordt gegeven op het gebied van zingeving, mystiek of persoonlijke groei.
Eén broeder woont er nog. Frater Paul Steverink heeft zich met hart en ziel aan De Poort verbonden en vertelt met veel kennis, geestdrift en humor over dit klooster/centrum. Ik vroeg hem wanneer hij voor het eerst in De Poort was gekomen.
“Ik ben hier twee keer gekomen. De eerste keer in 1996, toen ik op verlof uit Kenia was. Ik hoorde zoveel positieve dingen over dit huis dat ik dacht: ik moet eens een keertje gaan kijken. Het was toen geen klooster meer, het was al een cursuscentrum. Ik kwam hier - ik zie me nóg zitten – en er werd een gedeelte uit een leerhuis gedaan. Het ging over een vluchteling die een huis zocht, en het voelde alsof ík die vluchteling was die even meedeed en die op een buitengewoon vriendelijke manier werd verwelkomd door de Terebint. …De tweede keer was drie jaar later nadat ik voorgoed terug naar Nederland was gekomen. Ik ging naar  Groningen en ik kwam als geroepen! De Terebint gemeenschap stond op het punt opgeheven te worden, maar door mijn komst werd dit uitgesteld”

Wie zijn de Terebint? Daarvoor moeten we even terug in de geschiedenis.
 
Van 1920 tot 1980 wonen de zusters Franciscanessen in dit klooster aan de Moesstraat.  In 1979 willen zij, vanwege hun gevorderde leeftijd, het klooster verkopen. Zij hopen vurig dat een religieuze functie gehandhaafd blijft en terwijl zij boven in de kapel hiervoor bidden gaat beneden de bel.  Aan de deur staat een frater uit de woongemeenschap HUMO* uit Pekela die het klooster in 1980 namens de fraters koopt.
Eenmaal in de stad Groningen krijgt  de gemeenschap veel bekendheid en veel jongeren komen met hun vragen over het geloof naar hen toe. Frater Berno Spekschate schrijft over deze jaren:
“ …Later kwamen de asielzoekers. Ik weet nog dat er op een dag werd aangebeld en er twee jongelui op de stoep stonden die zeiden: we hebben gehoord dat hier broeders wonen en we willen graag kennismaken want we kennen broeders van Taizé. Ze vertelden dat er in de stad ook een Taizé-groep was die bij elkaar kwam in een klein kapelletje op het kerkhof en hun vraag was of die bijeenkomst misschien ook bij ons zou kunnen. Dat was het eerste contact en zo volgden er meer. (hele artikel)”

Op 1 januari 1985 ging de HUMO groep over in de Vereniging Terebint, een oecumenische gemeenschap van mannen en vrouwen waar ook gehuwden deel van uit konden maken. Een geheel nieuwe gemeenschap van 25 leden die zich maatschappelijk inzette en gastvrijheid hoog in het vaandel had. De deur stond altijd open en iedereen kon naar binnen, mee eten en daklozen bleven soms slapen. Daar was niet iedereen blij mee en er kwam een moment dat er grenzen gesteld moesten worden.
Ondertussen was de gemeenschap geïnteresseerd geraakt in de oosterse filosofieën en onder de bezielende leiding van Loes Marijnissen , theologe  en docente Zen meditatie, gingen zij op zoek naar een verbinding tussen de oosterse en westerse mystiek. Zo ontstond naast de leefgemeenschap en leerhuis een Centrum voor spiritualiteit, vakkundig geleid door Loes en haar partner Ben van de Maas. 

De terebint is een boom die in de bijbel vaak genoemd wordt in relatie tot Abraham, de belichaming van het onbaatzuchtige geven. Onder deze boom ontving Abraham zijn drie gasten (engelen)  op een zeer gastvrije wijze. Ook wordt de boom in verband gebracht met het brengen van goed nieuws aan mensen die lijden en die een helpende hand nodig hebben om hun leven weer op te bouwen.
 


Paul Steverink bij de Terebint die in de voortuin van het klooster staat. Deze boom werd in 1985 geplant bij de oprichting van de Terebint gemeenschap. Tussen de wortels bevindt zich een fles met alle 25 namen van de leden.

* HUMO staat voor de vier congregaties Huijbergen, Utrecht, Maastricht, Oudenbosch.
​
De Poort: Een mooie plek van stilte en inkeer waar je op adem kunt komen en je je kunt bezinnen op levensvragen, ruimte te voelen, je veilig te weten en om uit te reiken.

Als Paul Steverink in 1999 naar Groningen komt sluit hij zich bij de vier fraters van de Terebint gemeenschap aan. In 2006 is hij na het vertrek van frater Theo te Bogt de enige broeder die overblijft, maar hij besluit – met goedkeuring van zijn bestuur - in het klooster te blijven.
“Ik vroeg mij wel af “wat ga ik nu zelf doen?” Ik vond dit huis zó levendig! Iedereen kwam binnen. Ik herinner me de muziek van Sacred Dance, die vond ik zo prachtig, dat ik gewoon een tijdje in de gang ging staan om naar die mooie muziek te luisteren. Aan Zen deed ik niet mee, maar wel aan de vieringen van Kerst, Pasen of Pinksteren, zeg maar, de traditionele- maar dan wel vernieuwende –activiteiten voor een groepje van 10 à 15 mensen."
 
De gemeenschap nu.
Paul bleef echter niet alleen over want in hetzelfde jaar kwamen de eerste acht studenten via de protestantse stichting RUIMZICHT. Paul verwelkomde hen en liet hun kiezen uit het opgeslagen meubilair dat de fraters hadden achtergelaten. Hij vertelt: “De eerste studente die bij ons kwam was de kleine Anne die het grootste bureau koos. Ik hielp haar dit te versjouwen naar haar kamer”. Ook nu wonen studenten die ervoor kiezen om in een  convivium (gemeenschap)te leven in wat zij het “Moeshoes” noemen.
Ook heeft De Poort vele vluchtelingen opgenomen.  “In de 16 jaar dat ik hier woon zijn wij als fraters nooit alleen aan tafel geweest als Nederlanders. Er waren altijd vluchtelingen, in totaal waren het wel meer dan honderd.” De laatste woont nu al vele jaren in de Poort, samen met Paul en de studenten.
Jan Schuurmans
In het verhaal van Paul valt regelmatig de naam Jan Schuurmans, een abt die in 1966 zijn abdij in Zundert  verliet omdat hij onvoldoende de ruimte kreeg om de vernieuwingen die hij belangrijk vond door te voeren. Jan Schuurmans heeft uiteindelijk een bijzonder grote rol gespeeld in het schragen van De Poort.
Het begon in een garage.
Steve Jobs was niet de eerste. Het was Jan Schuurmans die in 1975 in Toornwerd (boven Middelstum) in zijn garage een centrum stichtte waar hij jongeren verwelkomde voor bijeenkomsten, o.a. voor Zen meditatie. In de Moesstraat was men nog lang niet zover, de Terebint gemeenschap bestond nog niet, de vernieuwing moest nog komen. Toen die vernieuwing er kwam wisten een paar broeders hem te vinden en in 1979 begint Jan de gemeenschap te helpen met het opzetten va het Leerhuis, een openbare studiegroep waarin er over Bijbelteksten werd gediscussieerd. Tien jaar later (1989) ontstond met Loes Marijnissen en Ben van de Maas het Spiritueel Centrum  De Poort, met  Zen meditatie en aandacht voor de oosterse mystiek. Jan Schuurmans kende dit al van decennia terug. Dit was immers de vernieuwing die hij al lang geleden nastreefde. Helaas wordt Jan enkele jaren later ziek en na een intensieve en liefdevolle verzorging door frater Berno komt  Jan in 1995 te overlijden.
De Jan Schuurmans Stichting.
Jan heeft in zijn testament laten vastleggen dat hij een huis wil nalaten voor De Poort,  “zodat als er mensen komen die een tijdje nodig hebben om zich te bezinnen, dan kunnen ze in dat huis terecht wat ik voor hen bestemd heb”.
Het huis is er echter niet gekomen en het geld is in een stichting ondergebracht, de Jan Schuurmans Stichting, met als doel de activiteiten in de Poort mogelijk te maken. De Terebint was dermate verweven met de Stichting de Poort, dat zij de gehele nalatenschap aan het cursuscentrum wilden besteden.
Verbinding, gastvrijheid en onderwijs.
In 2015 verandert de naam van De Poort in Centrum voor zingeving en spirituele groei.  De missie is echter hetzelfde gebleven: verbinding, gastvrijheid en onderwijs. In een volgende nieuwsbrief meer over het heden en de toekomstvisie van de Poort. 
                                                           -------------------------

                                                                                                                       Door: Carla da Silva

V.l.n.r. Sinon, Moeshoes student en Paul Steverink  herstellen het graf in juni 2015 .